دهه‌نودی‌ها پای عزاداری حسینی(ع)

پای ثابت مراسم‌های عزاداری ماه محرم و دیگر سوگواری‌ها، همیشه چند کودک شر و بازیگوش هستند که از دیوار راست بالا می‌روند. بچه‌هایی که در آن چند ساعت فرصت را برای بازی مناسب می‌بینند و مجلس را روی سرشان می‌گذارند. پدر و مادرها و گاهی سخنران مجلس، در طول مراسم مدام کودکان را با بشین و ندو و نرو، سر جایشان می‌نشانند و آنان را بار اضافه‌ای می‌دانند که باید کنترلشان کنند.
چندسالی است  حسینیه‌های زیادی برای کودکان در این سوی شهر راه‌اندازی شده است. در این گزارش به سراغ این حسینیه‌ها در منطقه6 رفته‌ایم.

استقبال از حسینیه کودک

حسینیه کودک محله اروند به دست خانواده‌ای فعال و فرهنگی راه‌اندازی شده است. محمد زارع‌ثانی و کلثوم فاروقی زوج میانسال این محله هستند که ید طولایی در فعالیت‌های اجتماعی دارند. اجرای این طرح حالا یک چشمه از فعالیت‌های آن‌هاست. آقای زارع یکی از دغدغه‌های همیشگی‌اش را همین موضوع بیان می‌کند. اینکه در مجالس و مراسم محله به کودکان بهایی داده نمی‌شده و اگر بچه‌ها را دعوا نمی‌کردند، در بهترین حالت آن‌ها را دنبال نخود سیاه می‌فرستادند. 

او به فکر راه‌اندازی حسینیه‌ای برای کودکان می‌افتد: «به نظرم بزرگ‌ترها مسیرشان را پیدا کرده‌اند. این بچه‌ها هستند که اول راه هستند و باید به آن‌ها توجه کرد.» چهار سال پیش طبقه بالای مسجدالرضا(ع) در محله اروند را به کودکان اختصاص می‌دهند تا آن‌ها هم مثل بزرگ‌ترها فضای خودشان را برای عزاداری داشته باشند. تا مدت‌ها آنجا فضای مخصوص کودکان بود اما بعد از استقبال زیاد، فضای دیگری برای این‌کار درنظر گرفته شد. کانون فرهنگی کوثر، توسط این زوج فرهنگی اداره می‌شودکه در آن همیشه به روی بچه‌های محله باز است. آن‌ها این فضا را برای مدتی به حسینیه کودکان اختصاص می‌دهند اما با توجه به فضای محدود کانون، امسال تصمیم دیگری گرفته‌اند.

می‌گوید: «با بچه‌ها که گفت‌وگو کردم فهمیدم ذوق برپایی ایستگاه صلواتی و موکب را در ماه محرم دارند. تصمیم گرفتیم امسال در فضای باز مراسم را اجرا کنیم. مجوز‌ها را گرفتیم و هر کودکی که درخواست می‌داد، در نزدیکی محل زندگی‌اش و با کمک خودش ایستگاهی کوچک برایش برپا می‌کردیم. تا شب چهارم محرم بچه‌ها برای ایستگاه‌های خودشان در تکاپو بودند. بعد از آن خودمان ایستگاهی بزرگ برای کودکان در نزدیکی بوستان امید در محله انصار راه‌اندازی کردیم. بچه‌ها هم از صفر تا صد برنامه پای کار بودند. میز و صندلی می‌چیدند، شربت توزیع می‌کردند و... بالغ بر دویست تا از بچه‌های محله پای کار آمدند و برنامه‌ها را تا شب آخر به خوبی پیش بردند.»

بزرگ‌ترها مسیرشان را پیدا کرده‌اند. این بچه‌ها هستند که اول راه هستند و باید به آن‌ها توجه کرد

یکی از متفاوت‌ترین حسینیه‌های کودک را مسجد جامع حضرت فاطمه‌الزهرا(س) در محله پورسینا دارد. فضاآرایی کودکانه‌اش یکی از نمودهای این متفاوت‌بودن است. در این روزها چند ماکت با موضوع واقعه عاشورا ساخته شده است. یک صفحه سفید هم در گوشه‌ای دیگر گذاشته‌اند و برای کودکان فیلم و عکس نمایش می‌دهند. آن‌ها پیش از این هم برنامه‌های جسته‌گریخته‌ای برای کودکان داشتند اما امسال حسینیه کودک محله را راه‌اندازی کرده‌اند.

وقتی فهیمه سروری، فرمانده پایگاه بسیج مسجد، ایده این طرح را مطرح می‌کند همه از آن استقبال می‌کنند. امام جماعت مسجد یک هفته پیش از شروع محرم دست به کار می‌شود. علی صفرپور خودش وظیفه ساخت این ماکت‌ها را برعهده می‌گیرد. از بیابان‌های اطراف خار و خاشاک جمع می‌کند، از وسایل دورریختنی استفاده می‌کند و... آن‌ها از استقبال خوب بچه‌ها می‌گویند و از اینکه از شب دوم محرم اینجا پر از کودک شده است. دختربچه‌ها به همراه مادر‌ها ساعت ۵بعدازظهر می‌آمده‌اند و تا غروب زیرنظر مربی‌های مسجد، داستان قرآنی می‌شنیدند و نماهنگ‌های کودکانه و آموزشی تماشا می‌کردند.

بیان معارف با زبان کودکانه

مجتمع فرهنگی منتظران عاشق در محله پورسینا یکی از مکان‌هایی است که کودکان می‌توانند در آنجا فضای مخصوص به خود را پیدا کنند. مسئولان مجتمع از همان سال۷۷ که این مکان را تأسیس می‌کنند، فعالیت در حوزه تربیتی کودک را هم پیش می‌گیرند. حتی بخشی از فضای مهدیه را هم به کودکان اختصاص می‌دهند تا هنگام مراسم مذهبی برای آنان هم برنامه داشته باشند. اما چند سال است که در قالب حسینیه کودک این فعالیت‌ها پررنگ‌تر از قبل شده است. مسئول فرهنگی مجتمع درباره فعالیت‌های این مکان می‌گوید: «طبقه بالا را به کودکان اختصاص داده‌ایم و به فراخور هر مناسبت برایشان برنامه داریم. مثلا عید غدیر امسال تمام تمرکز ما روی بچه‌ها بود. پویش همبازی را راه انداختیم و ۱۱۰بسته اسباب‌بازی برای بچه‌ها تهیه کردیم.» 

حسین مرادی از مراسمی که ماه محرم امسال برای کودکان داشتند هم می‌گوید: «امسال مراسم را برای پسربچه‌ها در دبیرستان امام رضا(ع) در ابتدای خیابان پورسینا گرفتیم. هر شب از دویست‌کودک پذیرایی کردیم. از استادان و روحانیان حوزه کودک هم دعوت کردیم؛ افرادی که می‌توانند معارف و نکات عمیق را در قالب داستان و با زبان کودکانه برای بچه‌ها تعریف کنند.»

مداح کوچک محله اروند

مسئول حسینیه کودک محله اروند معتقد است که باید گردانندگان اصلی مراسم خود بچه ها باشند. این برنامه ها در واقع بستر مناسبی برای کودکان محله است تا بتوانند مهارت های مختلف مثل برنامه ریزی، مدیریت و... را هم آموزش ببینند. محمد زارع می گوید: «مثلا محرم امسال بیشتر مسئولیت ها را به خود بچه ها سپردیم. حتی مداح مراسم هم، محمدرضا جلایی یکی از نوجوانان محله بود که کلاس رفته و مداحی را حرفه ای آموخته است.» محمد زارع تعریف می کند که پیش از این ها در مراسم مذهبی بزرگ ترها، فضای چندانی برای فعالیت محمدرضا نبوده اما حالا مداح تمام 10شب خود محمدرضا بوده، صدای گرم او حتی بزرگ تر ها را هم پای این مراسم کودکانه می کشاند.

ساخت گنبد به دست بچه ها

یکی از بخش های جذاب محرم امسال به گفته کودکان محله اروند، ساخت گلدسته و گنبد بود که زارع آن را مطرح کرده است. او آجر، سیمان و مصالح اولیه را تهیه می کند و بعد کودکان خودشان آجر ها را روی هم می گذارند و گنبد می سازند. در روند ساخت گنبد خیلی از بزرگ ترها برای کمک جلو می آیند اما محمد زارع آن ها را منع می کند تا خود بچه ها کار را به دست بگیرند و لذت ساختن یک المان مذهبی را بچشند. او تعریف می کند که چطور بچه ها چند شب قبل از شروع مراسم با ذوق و شوق به محوطه مجتمع فرهنگی کوثر می آمدند و ساعت ها مشغول ساخت گنبد می شدند.